Tennessee
|
|||||
|
|||||
| 16. stan od 1 czerwca 1796 | |||||
 Most Hernando de Soto nad rzeką Missisipi w Memphis. |
|||||
|
|||||
| Dewiza: Agriculture and commerce | |||||
| Państwo |  Stany Zjednoczone |
||||
| Stolica | Nashville | ||||
| Kod ISO 3166-2 | US-TN | ||||
| Gubernator | Bill Lee (R) | ||||
| Powierzchnia | 109 153[1] km² | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
6 715 984[2] |
||||
| • gęstość | 60,0 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | UTC-05:00 UTC-04:00 |
||||
| Języki urzędowe | angielski | ||||
Położenie na mapie USA |
|||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Stany Zjednoczone |
|||||
Tennessee (wymowa: /tɛnɪˈsiː/) – stan na południowym wschodzie Stanów Zjednoczonych.
Graniczy z ośmioma stanami, na północy z Kentucky i Wirginią, na wschodzie z Karoliną Północną, na południu z Georgią, Alabamą, Missisipi, a na zachodzie z Arkansas i Missouri[3].
Stan o bardzo wydłużonym kształcie. Wschodnia część stanu jest górzysta (Appalachy), środkową stanowi dolina Tennessee, a zachodnią wyżyna Cumberland i dolina Missisipi. W krajobrazie stanu dominują rolnictwo i leśnictwo. Roślinność stanowią lasy liściaste (zachód), mieszane (wschód) i jodłowo-świerkowe w górach.
Obszar metropolitalny Nashville-Davidson-Murfreesboro jest największy w stanie i liczy ponad 2 mln mieszkańców[4].
Swoje siedziby mają tutaj takie firmy jak FedEx, International Paper, Dollar General, AutoZone, Tractor Supply i HCA Holdings[3].
- Dewiza: Agriculture and Commerce (Rolnictwo i handel)
- Przydomek: Volunteer State
- Znaczenie przydomku: Stan ochotników (dotyczy udziału mieszkańców stanu, którzy wzięli udział w wojnie 1812 roku)
- Symbole: przedrzeźniacz, tulipanowiec amerykański, irys
- 1541 – na terytorium obecnego stanu dotarła ekspedycja Hernando de Soto.
- 1763 – poprzez traktat paryski obszar został włączony do posiadłości angielskich.
- 1784 – terytorium zostało ogłoszone „stanem” Franklina.
- 1796 – Tennessee stało się jednym ze stanów USA.
- 1866 – w miejscowości Pulaski zawiązana została organizacja Ku Klux Klan.
- 1968 – w Memphis od kuli zamachowca zginął Martin Luther King.
- Klimat: podzwrotnikowy wilgotny, średnia temp. w styczniu 4–5 st. C, w lipcu 25–27 st. C
- Główne rzeki: Missisipi, Cumberland i Tennessee
- Liczba hrabstw: 95
- Największe hrabstwo: Shelby
- Liczba parków stanowych: 50
Jest w dwóch strefach czasowych: East Tennessee w UTC-05:00 i Middle Tennessee oraz West Tennessee w UTC-06:00. W Tennessee znajduje się więcej jaskiń niż w jakimkolwiek innym stanie. Ponad 10 tys. (20%) amerykańskich jaskiń znajduje się w Tennessee[5].
Większe miasta
| Lp. | Miasto | Hrabstwo | Liczba mieszkańców (2017)[6] | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Nashville | Davidson | 667 560 | ||
| 2 | Memphis | Shelby | 652 236 | ||
| 3 | Knoxville | Knox | 187 347 | ||
| 4 | Chattanooga | Hamilton | 179 139 | ||
| 5 | Clarksville | Montgomery | 153 205 | ||
| 6 | Murfreesboro | Rutherford | 136 372 | ||
| 7 | Franklin | Williamson | 78 321 | ||
| 8 | Jackson | Madison | 66 847 | ||
| 9 | Johnson City | Washington | 66 391 | ||
| 10 | Bartlett | Shelby | 59 102 |
Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Tennessee liczy 6 346 105 mieszkańców, co oznacza wzrost o 656 833 (11,5%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,1% populacji, 22,4% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 16,0% to osoby mające 65 i więcej lat. 51,2% ludności stanu stanowią kobiety[7].
Język
W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[8]:
- język angielski – 93,78%,
- język hiszpański – 3,66%.
Rasy i pochodzenie
78,4% mieszkańców stanowi ludność biała (73,5% nie licząc Latynosów), 17,1% to Afroamerykanie, 2,0% to Azjaci, 2,0% ma rasę mieszaną, 0,5% to rdzenna ludność Ameryki i 0,1% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 5,7% ludności stanu[9].
Według danych z 2018 roku poza osobami pochodzenia afroamerykańskiego, do największych grup należą osoby pochodzenia „amerykańskiego” (14,2%), irlandzkiego (9,6%), niemieckiego (9,3%) i angielskiego (8,6%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia meksykańskiego (217,6 tys.), włoskiego (147,9 tys.), szkocko-irlandzkiego (142,5 tys.), szkockiego (140,3 tys.), francuskiego (125,5 tys.), afrykańskiego (76,8 tys.), polskiego (72,4 tys.) i holenderskiego (69,2 tys.)[10].
Religia
Tennessee jest trzecim najbardziej religijnym stanem w USA, gdzie ponad trzy czwarte dorosłych twierdzi, że wierzy w Boga z absolutną pewnością[3].
Struktura religijna w 2014 r.[11]:
- protestanci – 73%:
- baptyści – 42%,
- metodyści – 7%,
- campbellici – 6%,
- zielonoświątkowcy – 6%,
- pozostali – 12%,
- bez religii – 14% (w tym: 3% agnostycy i 1% ateiści),
- katolicy – 6%,
- mormoni – 1%,
- pozostałe religie – 6% (w tym: świadkowie Jehowy, żydzi, muzułmanie, hinduiści, prawosławni, buddyści, unitarianie uniwersaliści i bahaiści[12]).
Produkt krajowy brutto Tennessee w 2015 roku osiągnął wartość 177,1 mld USD[13], co uplasowało stan na 18. miejscu w Stanach Zjednoczonych[13]. Roczny wzrost PKB w 2016 roku wyniósł 2% i był wyższy od przeciętnej w Stanach Zjednoczonych (średnia dla wszystkich stanów w 2016 roku wyniosła 1,5%)[14]. W przeliczeniu na głowę mieszkańca w 2016 roku wyniósł on 43 267 co uplasowało stan na 38. miejscu spośród amerykańskich stanów (średnia krajowa w 2016 wyniosła 50 577USD)[15].
Przemysł
- chemiczny
- tekstylny
- elektro-maszynowy
- wełny
- spożywczy
Energia
W 2019 roku energia elektryczna w stanie wytwarzana jest przez elektrownie jądrowe (44%), węglowe (23%), z gazu ziemnego (20%) i energię wodną (12%)[16].
Rolnictwo i leśnictwo
Obszary uprawne zajmują 40% powierzchni stanu. Ponad 14 milionów akrów gruntów rolnych i leśnych poza rolnictwem generuje rocznie około 300 mln dolarów ze sprzedaży drewna, co czyni Tennessee jednym z wiodących w kraju producentów tarcicy liściastej[17].
- Główne uprawy: tytoń, pomidory, fasola szparagowa, bawełna, soja, kukurydza, pszenica i sorgo
- Hodowla kóz, bydła, koniowatych, brojlerów i trzody chlewnej
Transport
Najbardziej wysunięte na zachód miasto Tennessee, Memphis, jest jednym z najbardziej ruchliwych na świecie węzłów komunikacyjnych dla transportu barkowego, lotniczego, ciężarowego i kolejowego[16].
|
|
|
- Nashville – światowa stolica muzyki country
- W Tennessee, w Graceland, znajduje się posiadłość i grób Elvisa Presleya
- Park Narodowy Great Smoky Mountains
- Nashville Predators – klub hokejowy występujący w lidze NHL od roku 1998
- W mieście Lewisburg znajduje się związek hodowców koni Tennessee Walker
Other Languages
- Afrikaans
- አማርኛ
- Anarâškielâ
- Ænglisc
- العربية
- Aragonés
- Arpetan
- Asturianu
- Avañe'ẽ
- Aymar aru
- Azərbaycanca
- تۆرکجه
- বাংলা
- Bân-lâm-gú
- Башҡортса
- Беларуская
- Беларуская (тарашкевіца)
- भोजपुरी
- Bikol Central
- Bislama
- Български
- Boarisch
- བོད་ཡིག
- Bosanski
- Brezhoneg
- Буряад
- Català
- Чӑвашла
- Cebuano
- Čeština
- Chavacano de Zamboanga
- Corsu
- Cymraeg
- Dansk
- Davvisámegiella
- Deutsch
- Diné bizaad
- Eesti
- Ελληνικά
- Emiliàn e rumagnòl
- English
- Español
- Esperanto
- Euskara
- فارسی
- Fiji Hindi
- Føroyskt
- Français
- Frysk
- Gaeilge
- Gaelg
- Gagauz
- Gàidhlig
- Galego
- گیلکی
- ગુજરાતી
- 𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺
- 客家語/Hak-kâ-ngî
- Хальмг
- 한국어
- Hausa
- Hawaiʻi
- Հայերեն
- हिन्दी
- Hrvatski
- Ido
- Igbo
- Ilokano
- বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী
- Bahasa Indonesia
- Interlingua
- Interlingue
- Iñupiak
- Ирон
- Íslenska
- Italiano
- עברית
- Jawa
- Kabɩyɛ
- Kapampangan
- ქართული
- Қазақша
- Kernowek
- Kiswahili
- Kreyòl ayisyen
- Kurdî
- Кырык мары
- Ladino
- Latina
- Latviešu
- Lëtzebuergesch
- Lietuvių
- Ligure
- Limburgs
- Lingua Franca Nova
- Lumbaart
- Magyar
- मैथिली
- Македонски
- Malagasy
- മലയാളം
- Māori
- मराठी
- მარგალური
- مصرى
- مازِرونی
- Bahasa Melayu
- Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
- Монгол
- မြန်မာဘာသာ
- Dorerin Naoero
- Nederlands
- Nedersaksies
- नेपाली
- नेपाल भाषा
- 日本語
- Napulitano
- Нохчийн
- Nordfriisk
- Norsk bokmål
- Norsk nynorsk
- Occitan
- Олык марий
- Oʻzbekcha/ўзбекча
- ਪੰਜਾਬੀ
- पालि
- پنجابی
- Papiamentu
- پښتو
- ភាសាខ្មែរ
- Piemontèis
- Plattdüütsch
- Português
- Qırımtatarca
- Română
- Rumantsch
- Runa Simi
- Русский
- Саха тыла
- Gagana Samoa
- संस्कृतम्
- Sardu
- Scots
- Seeltersk
- Shqip
- Sicilianu
- Simple English
- Slovenčina
- Slovenščina
- Ślůnski
- کوردی
- Српски / srpski
- Srpskohrvatski / српскохрватски
- Suomi
- Svenska
- Tagalog
- தமிழ்
- Taqbaylit
- Татарча/tatarça
- తెలుగు
- ไทย
- Тоҷикӣ
- Türkçe
- Українська
- اردو
- ئۇيغۇرچە / Uyghurche
- Tiếng Việt
- Volapük
- 文言
- West-Vlams
- Winaray
- 吴语
- ייִדיש
- Yorùbá
- 粵語
- Zazaki
- Zeêuws
- Žemaitėška
- 中文
Copyright
- This page is based on the Wikipedia article Tennessee; it is used under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License (CC-BY-SA). You may redistribute it, verbatim or modified, providing that you comply with the terms of the CC-BY-SA.